Wereld diabetes dag 2015 en de suikervrij hype

Op  14 november is het wereld diabetes dag.
Dit is dus een goede periode om het eens te hebben over de suikervrij hype!
Elke dag zie ik recepten, blogposts,  producten,artikels en boeken die het begrip ‘suikervrij’ gebruiken.
Maar in veel gevallen zijn de recepten in realiteit echt niet suikervrij!
Als ik dan de commentaren onder de recepten en blogposts lees en de reactie van mensen in mijn omgeving op dit soort recepten hoor ben ik bang dat ongenuanceerd omgaan met het begrip  ”suikervrij” voor een aantal mensen gevaarlijk kan zijn.

Maar dit ook nog meer verwarring gaat veroorzaken rond suikers, voeding en gezondheid.
Wat dan nog meer onduidelijke uitspraken, goed geplande marketingacties rond producten die op deze trends inspelen en absurde wetgeving gaat uitlokken…

Ik ga dit artikel beginnen met te vermelden dat ik op geen enkele manier medisch advies wil geven of discussies starten rond verschillen in productie processen van suikers, discussies over natuurlijke <> kunstmatige zoetstoffen, gevaren van fructose in agave siroop enz. Dat is werk voor specialisten en hiervoor bestaan er genoeg wetenschappelijk goed onderbouwde sites, boeken, artsen, sommige diëtisten, …

Mijn invalshoek is mijn ervaring als type 1 diabeet.
Hierdoor moet ik elke dag de koolhydraten in mijn voeding inschatten om mijn insuline inspuitingen te kunnen aanpassen en zo mijn bloedsuiker op korte en lange termijn stabiel te houden.

Dit is de eerste nuance die men veel vergeet : koolhydraten <> suikers.
We moeten meer nadenken over alle koolhydraten i.p.v. alleen te kijken naar de suikers. Want ons lichaam zet de meeste ingrediënten in deze groep ook om naar suikers.

Laten we starten met enkele voorbeelden

-Een vegan suikervrije cake waar de (geraffineerde) suiker vervangen is door dadels, bananen en rijstsiroop
Probleem : dadels, bananen, rijstsiroop bevatten veel suikers en deze beïnvloeden ook gewoon de bloedsuiker. 
-“Ik volg een suikervrij dieet maar ik eet nog wel pasta, brood, fruit, gedroogde vruchten, agave siroop en honing.”
Probleem : pasta en brood bevatten zetmeel wat ons lichaam ook omzet in suikers dus iemand met diabetes moeten dit ook meetellen.
Honing, agave siroop en gedroogde vruchten bevatten veel suikers. 
-“Ik start elke dag met dit detox sapje : 2 appels, 2 sinaasappels, 1 citroen, agave siroop en kurkuma”
Probleem : 5 porties fruit in 1 maaltijd en door het persen minder vezels. Dit sapje kan dus de bloedsuiker snel doen stijgen.
-“In alles zit er suiker! Bijvoorbeeld ook al in tomaten!*
Probleem : Suikers, zetmeel enz. zijn van nature aanwezig in veel producten. In sommige producten speelt suiker ook een belangrijke rol als bewaarmiddel. *

Risico’s

Het risico voor een diabeet bij dit soort recepten is vooral het verkeerd inschatten van de koolhydraten (hoeveelheid en snelheid) met een slechtere regeling tot gevolg.
Ik hoor ook dat diabeten na een tijdje gedemotiveerd geraken omdat ze hun bloedsuiker niet onder controle krijgen terwijl men toch suikervrij denkt te eten.
Of men is bang van buitenhuis te eten omdat je dan minder goed de inhoud kent en je soms ook suikervrije dingen aangeboden krijgt die het niet zijn.

Wat kunnen we hier nu aandoen?

Laten we eens brainstormen om tot een (onvolledige) lijst met mogelijke verbeteringen te komen met als doel om de kijk op suikers en koolhydraten wat genuanceerder te maken.
Maar ook om het leven van iemand met diabetes of interesse in koolhydraten/voeding wat eenvoudiger te maken.

Diabeten

• Volg het advies van je arts en diëtist maar probeer, met hun hulp, de verschillen tussen de koolhydraten/suikers te begrijpen en vooral de impact op je bloedsuiker en medicatie.
  • Kook veel zelf want dan kan je veel meer keuzes maken. Bijvoorbeeld de suikers vervangen door iets tragere suikers of zoetmiddelen die geen invloed hebben op je bloedsuiker. Lees goed de verpakkingen en ga voor ingrediënten met minder toegevoegde suikers. Denk ook goed na over het gewicht van een portie. Een goed voorbeeld is ketchup, suiker is samen met azijn hier het bewaarmiddel. Dit bevat dus procentueel veel suikers maar 1 eetlepel ketchup binnen een volledige maaltijd heeft in veel gevallen bijna geen impact door de vezels, water, vet en de andere koolhydraten.
  • Probeer het verband tussen voeding/beweging/… en je bloedsuiker/medicatie te begrijpen door genoeg te meten, meer gegevens te noteren en deze te analyseren. Waarom sta je hoger dan verwacht bij de volgende maaltijd? Minder actieve dag dan verwacht? Stress? Of heb je een bepaald ingrediënt dat je nog niet goed kent niet goed ingeschat? Wat is het effect van die hamburger en curry worst special?
  • Doordat je een goed inzicht hebt in de koolhydraten en suikers kan je ook op restaurant de juiste vragen stellen en goed overwogen keuzes maken. Bijvoorbeeld of de confituur voor mensen met diabetes toch niet gezoet is met fructose? Of vraag of de cake bij het dessert misschien gemaakt is met amandelmeel i.p.v. tarwe? Misschien is de fruitsalade de veiligste optie op de kaart? Of neem je geen frieten bij het hoofdgerecht om toch een klein nagerecht te eten?
  • Bekijk recepten online en in kookboeken zeer kritisch en gebruik je kennis van koolhydraten om het recept goed in te schatten. Of zoek boeken/sites geschreven door mensen met diabetes (vb. de boeken van Tineke’s Cucina) of waar voor veel recepten de voedingswaarde in detail is uitgerekend.

Bloggers - Journalisten - Auteurs - Mensen met interesse in voeding

• Doe meer research en vraag advies aan specialisten
  •  Onderzoek de verschillen tussen trage / snellere suikers en koolhydraten (GI / GL enz.)?
  • Zoek uit of ons lichaam een verschil maakt tussen toegevoegde suikers en suikers die van nature aanwezig zijn?
  • Maken kleine hoeveelheden mineralen en andere stoffen een minder geraffineerde suiker echt veel gezonder?
  • Zijn er rond bepaalde ingrediënten genoeg onafhankelijke en goed onderbouwde studies gedaan?
  • Wie zit er achter een bepaalde site of boek? Zijn er commerciële belangen? Wie financierde bepaalde studies?
• Denk na over het gebruik van bepaalde begrippen
  • Suikervrij? Zonder geraffineerde suiker? Zonder toegevoegde suiker? Koolhydraten arm?
• Anderzijds blijft het natuurlijk de verantwoordelijk van bijvoorbeeld een diabeet om zelf de impact van een recept of een dieet te bekijken. Maar je kan dit vergemakkelijken door  de ingrediënten en vooral mogelijke alternatieven, indien onderzocht, te vermelden en natuurlijk de bronnen die je gebruikt hebt.
• Zouden boeken en magazines rond gezonde voeding niet wat meer recepten moeten laten uitrekenen door diëtisten en deze informatie publiceren?

Politiekers - Horeca - Voedingsindustrie

• Politiek / voedingsindustrie
  • Koolhydraten op de verpakking bevatten te weinig details waardoor je terug moet naar de lijst met ingrediënten om dit verder in detail te bekijken. Vb. 50 gr koolhydraten waarvan 15 gr suikers. Als diabeet moet je gaan kijken naar de lijst met ingrediënten om het soort suikers te bekijken (want het kan een mix zijn van snelle of tragere suikers) en wat er in de overige 35 gr zit. In veel gevallen zijn dit ingrediënten die zetmeel (complexe koolhydraten) bevatten zoals tarwe, rijst, aardappelen enz. of van nature aanwezig zijn in bijvoorbeeld groenten, peulvruchten enz. Vervolgens kijk ik dan naar de hoeveelheid vezels, eiwitten en vetten want die vlakken sneller suikers ook af.
  • Dit is geen eenvoudig onderwerp maar een duidelijkere indeling in bijvoorbeeld eenvoudige / complexe suikers, suikeralcoholen (die niet of minder worden opgenomen) en andere zoetmiddelen kunnen dit vereenvoudigen en transparanter maken. Kortom, meer details om als diabeet of consument een goed overwogen keuze of inschatting te kunnen maken.
• Politiek
  • Investeer meer in onderwijs en informatie rond voeding onafhankelijk van allerlei lobby’s. Voeding en koken zijn een interessante mix van biologie en chemie. Gebruik deze vakken of waarom ook niet enkel andere (zoals sport, geschiedenis, …) om iedereen een beter geïnformeerde consument te maken.
  • Help kleine producenten met de labels en het testen van voeding want ik hoor dat dit in veel gevallen onbetaalbaar is.
  • Controleer de labels op voeding en stuur bij.
• Horeca
  • Voorzie op de kaart een aantal gerechten met weinig koolhydraten en toegevoegde suikers en voorzie vezelrijke alternatieven (volkoren brood, havermout, linzen, zilvervliesrijst, …)
  • Geef de mogelijkheid om aardappels, rijst, frieten enz. afzonderlijk te bestellen of weg te laten.
  • Serveer sauzen of andere dingen die veel suiker bevatten los van het gerecht om zelf de hoeveelheid te kunnen bepalen.
  • Op de meeste drankkaarten zijn er naast de gekende zero frisdranken zeer weinig dranken zonder suiker te vinden. Zorg voor een aantal creatieve oplossingen. Bijvoorbeeld enkele extra soorten thee, ice-tea of zelfgemaakte limonade met zoetmiddel enz.
  • Een interessant initiatief rond horeca en diabetes is Zucsu. Deze restaurantgids en website wijst je de weg naar horeca zaken met aandacht voor diabetes.

Wel, ik hoop dat ik enkele mensen met dit artikel kan aanzetten om iets genuanceerder om te gaan met het begrip “suikervrij”.
Maar vooral dat meer mensen iets meer in de werking van koolhydraten of voeding in het algemeen duiken.
Daardoor ga je bepaalde trends beter begrijpen, soms relativeren of bepaalde uitspraken zeer kritisch bekijken.

Neem contact op met vragen of opmerkingen rond dit artikel.
Of bespreek dit verder met specialisten in hun vakgebied.

Bronnen en interessante links geef ik graag door maar ga vooral zelf op onderzoek! ;-)[wpurp-searchable-recipe]Wereld diabetes dag 2015 en de suikervrij hype - - - [/wpurp-searchable-recipe]